پرورش استعداد نوجوانان
استعدادها، این پتانسیل‌های ذاتی که هر فرد در خود حمل می‌کند، می‌توانند برتری‌هایی خاص در انجام کارها و انجام فعالیت‌های خاص را فراهم آورند. هر فرد به دلیل استعدادهای خاص خود می‌تواند به سرعت و با دقت بالا، کارهایی انجام دهد که برای دیگران ممکن است چالش‌برانگیز باشند. این استعدادها می‌توانند مستقیماً با وراثت در ارتباط باشند و به نحوی یک نوع توانایی ژنتیکی باشند که به فرد ارث داده شده است، بدون اینکه به فرهنگ، آموزش یا علاقه او وابسته باشد.
برای مثال، برخی افراد ممکن است استعداد طراحی و نقاشی داشته باشند، اما به نحوه خواندن و تفکر برای نوشتن متن متنی عالی دارند. افراد دیگر ممکن است در سخنرانی‌ها و مذاکرات عمومی مهارت بالایی داشته باشند، اما ممکن است در انجام کارهای مربوط به کاغذکاری و امور دفتری دچار چالش باشند. همچنین، برخی از افراد به طور طبیعی مهارت‌های فنی را دارند و می‌توانند به راحتی تکنیک‌های مختلف را فرا بگیرند، اما ممکن است در استعداد نوشتاری نقص داشته باشند.
این تفاوت‌های فردی می‌توانند نقطه مهمی در تعیین مسیر حرفه‌ای فرد باشند و به والدین و مشاوران کمک می‌کنند تا بهترین گزینه‌های حرفه‌ای را برای هر فرد پیشنهاد دهند. استفاده از تست‌های روانشناسی و استعدادیابی می‌تواند این برتری‌های ذاتی را به شکل دقیق‌تری شناسایی کند و به فرد کمک کند تا بهترین انتخاب‌های شغلی را بر اساس استعدادهای خود انجام دهد.
کشف و پرورش استعدادهای نوجوانان
بزرگ‌ترین ترس بسیاری از ما، این است که در آینده به گذشته خود نگاه کرده و احساس کنیم که از تمام پتانسیل‌های خود استفاده نکرده‌ایم. این ترس می‌تواند ما را تحریک کند تا به دنبال کشف و پرورش استعدادهایمان بپردازیم، چرا که هر فرد دارای ظرفیت‌ها و توانایی‌های منحصر به فردی است که می‌تواند با توجه به شرایط و زمینه‌های مناسب، به آنها پرداخته و آنها را به گسترش برساند.
به عنوان والدین، وظیفه‌مان است که به دنبال کشف استعدادهای فرزندانمان بگردیم و آنها را در این مسیر یاری کنیم. با آشنایی با اصول استعدادیابی نوجوانان، می‌توانیم بهترین حمایت را برای فرزندانمان فراهم کنیم تا آنها به توانمندی‌های خود پی ببرند و آنها را در جهت انتخاب رشته تحصیلی و شغلی مناسب هدایت کنیم.
موفقیت برای هر والدین آرزویی است که تحقق پیدا کند. آنها آرزو می‌کنند که فرزندانشان استعدادهای خود را به خوبی شناسایی کرده و از آنها در زندگی خود بهره‌برداری کنند، تا با کار و تلاش، به موفقیت‌های زندگی برسند و به اهداف و آرزوهای خود نزدیک شوند، مثل خرید خودروی خواسته شده، سفرهای جذاب یا مسکنی مدرن و دلخواه.
با پشتیبانی و راهنمایی صحیح والدین، فرزندان می‌توانند بهترین نتایج را در تلاش‌هایشان بدست آورند و به مرور زمان، با مطمئنیت بیشتری به تحقق آرزوهایشان نزدیک شوند.
مطالعه بیشتر: اختلال رفتاری کودکان
اهمیت استعدادیابی نوجوانان
در دوران نوجوانی، شخصیت هر فرد شکل می‌گیرد و عادت‌هایی که در این مرحله شکل می‌گیرند، به طول عمر همراه او خواهند بود. این امر به این دلیل است که هر فعالیتی که انجام می‌دهیم، مسیر عصبی خاصی در ذهن ما شکل می‌گیرد و با ادامه دادن آن فعالیت، این مسیر عصبی قوی‌تر می‌شود و تغییر آن بسیار دشوار می‌گردد.
برای نوجوانان، این امر به این معنی است که اگر فعالیت‌هایی را انجام دهند که به آن علاقه دارند و با استعدادهایشان مرتبط باشند، می‌توانند در آینده به نتایج بسیار مثبتی دست یابند. به عبارت دیگر، وقتی که یک فرد از نوجوانی آغاز به آموزش در زمینه‌های مرتبط با استعدادها و علاقه‌هایش می‌کند، مهارت‌های آن فرد در آن حوزه تقویت می‌شود. این مهارت‌ها به همراه استعداد ذاتی که خداوند به او عطا کرده، به فرد کمک می‌کنند که در زمینه‌ای خاص به یک آینده درخشان دست یابد.
اما برخی افراد ممکن است در سنین بالاتر نیز بخواهند رشته‌ی تحصیلی خود را انتخاب کنند. اگر این انتخاب براساس علاقه‌ها و استعدادهای ذاتی نباشد، ممکن است به مشکلاتی برخورد کنند. به عنوان مثال، فردی که استعداد و علاقه‌ای به طراحی، نقاشی یا موسیقی دارد، اما به دلیل فشارهای خارجی به رشته‌ی مهندسی مسیر و ساختمان مشغول شود، ممکن است در آینده با عدم رضایت از شغل خود مواجه شود. این انتخاب نادرست می‌تواند باعث شکست و نارضایتی فرد شود، به جای اینکه از استعدادهای خود بهترین استفاده را ببرد.
بنابراین، اهمیت کشف و پرورش استعدادها و علاقه‌های فرد از دوران نوجوانی آغاز می‌شود، زیرا این مرحله به فرد کمک می‌کند تا مسیری را انتخاب کند که باعث موفقیت و رضایت بیشتر از زندگی شود، و در طول عمر به استعدادهایش پایبند باشد.
استعداد سنجی و کشف نقاط قوت نوجوانان
به عنوان یک نوجوان، آمادگی برای آینده به معنای آماده‌باش برای مواجهه با چالش‌ها و بهره‌گیری از فرصت‌های زندگی است. سه عامل مهمی که می‌توانند در موفقیت شما در آینده نقش داشته باشند عبارتند از:
امیدواری (Hope)
امیدواری نشان‌دهندهٔ اعتقاد به این است که آیندهٔ شما قابل پیش‌بینی و قابل کنترل است. نوجوانانی که به آینده‌ی خود امیدوار هستند، انرژی و انگیزهٔ بیشتری برای رسیدن به اهدافشان دارند. آنها باور دارند که با تلاش مناسب می‌توانند به آرزوها و خواسته‌های خود برسند و این باور به آنها کمک می‌کند تا در مواجهه با مشکلات و ناامیدی‌ها پایدار بمانند و از پیشرفت در مسیر خود لذت ببرند.
دلبستگی (Engagement)
دلبستگی به معنای شرکت فعالانه در فعالیت‌ها و یادگیری‌ها است. نوجوانانی که دلبستگی دارند، به فعالیت‌های مدرسه‌ای و فراکتیویت‌های خود انگیزه بیشتری دارند و از شور و اشتیاق زیادی برای شرکت در آنها بهره می‌برند. آنها علاقهٔ زیادی به یادگیری دارند و این انگیزه را به اطرافیان خود نیز منتقل می‌کنند. این نوع انگیزه و شور و اشتیاق به آنها کمک می‌کند تا بهترین تجربیات آموزشی را بدست آورند و در زندگی آکادمیک و شخصی خود بهره‌ور باشند.
خوشبختی (Wellbeing)
خوشبختی نشان‌دهندهٔ نگرش و تجربهٔ مثبت نوجوانان از زندگی و آینده‌ی خود است. نوجوانانی که از خوشبختی برخوردارند، از نظر سلامت جسمی و روحی در وضعیت مناسبی هستند و از حمایت‌های اجتماعی نیز بهره‌مندند. آنها افکار مثبتی دربارهٔ زندگی حال و آیندهٔ خود دارند و از کلمات مثبت در برقراری ارتباط و بیان احساساتشان استفاده می‌کنند. این نگرش مثبت به زندگی به آنها کمک می‌کند تا در برابر چالش‌ها و تغییرات زندگی مقاومت بیشتری داشته باشند و بهترین تصمیم‌ها را برای آینده‌ی خود بگیرند.
نتیجه تلاش و پشتکار بدون در نظر گرفتن استعداد نوجوانان
شاید شما هم فکر کنید که بدون شناسایی استعدادهای خاص، کودکان و نوجوانان با تلاش و پشتکار می‌توانند به موفقیت‌های بزرگی دست یابند. این تصور نادرست نیست؛ تلاش و پشتکار اساس هر موفقیتی هستند، اما تنها تکیه بر آنها کافی نیست. مسیر موفقیت بدون شناخت استعدادهای ذاتی می‌تواند بسیار طولانی، پر از پیچ و خم و مملو از موانع باشد. به جای انتخاب این مسیر دشوار، بهتر است راه میانبری را انتخاب کنیم که شامل تلاش، پشتکار و علاقه به استعدادهای ذاتی کودکان باشد.
با این رویکرد، کودکان و نوجوانان می‌توانند با رضایت و لذت بیشتری در مسیر موفقیت حرکت کنند. زمانی که آنان در مسیری گام برمی‌دارند که با استعدادهایشان همخوانی دارد، سریع‌تر و آسان‌تر به موفقیت می‌رسند و رشد می‌کنند.
برای استعدادیابی نوجوانان و جوانان باید چه کاری انجام دهیم؟
اگر قصد دارید به فرزندتان در دوران نوجوانی یا جوانی کمک کنید تا استعدادهای خود را بشناسد، لازم است با چند اصل و توصیه روانشناختی آشنا شوید و آنها را رعایت کنید. این اصول به شما کمک می‌کنند تا بهترین مسیر را برای شناخت و توسعه توانمندی‌های فرزندتان پیدا کنید. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این اصول می‌پردازیم:
- مراجعه به مراکز روانشناسی معتبر: برای کشف استعدادهای فرزندتان، به یک مرکز روانشناسی معتبر مراجعه کنید و از یک روانشناس یا مشاور کمک بگیرید. روانشناسان با استفاده از مصاحبه بالینی و تست‌های هوش و شخصیت، به نوجوانان کمک می‌کنند تا به بینش دقیق‌تری درباره توانمندی‌ها و استعدادهای خود دست پیدا کنند.
- تشویق به هدایت درونی: یکی از بهترین روش‌ها برای استعدادیابی نوجوانان، تشویق آنها به دنبال کردن نیروی درونی و علاقه‌های خود است. به نوجوانان خود اعتماد دهید که تصمیماتشان بر اساس علاقه‌ها و رضایتمندی شخصی باشد و کمتر به تایید دیگران اهمیت دهند.
- بازگشت به دوران کودکی: علایق دوران کودکی می‌تواند راهنمای خوبی برای کشف استعدادهای نهفته باشد. با بازگشت به گذشته و بررسی فعالیت‌هایی که در دوران کودکی لذت‌بخش بودند، می‌توانید سرنخ‌های مهمی برای هدایت استعدادهای فرزندتان پیدا کنید.
- افزایش مهارت خودآگاهی: خودآگاهی یکی از مهارت‌های اساسی در زندگی است که می‌تواند به شناخت استعدادها کمک کند. افراد خودآگاه بینش بیشتری نسبت به توانمندی‌ها و هدف‌های زندگی خود دارند. با مطالعه کتاب‌های خودیاری و مشاوره با روانشناسان می‌توانید این مهارت را در فرزندتان تقویت کنید.
مدیریت معاشرت با دوستان و آشنایان: دوستان و آشنایان نزدیک می‌توانند تاثیر زیادی در شناخت استعدادها داشته باشند. از معاشرت با افرادی که علاقه‌ها و توانمندی‌های فرزندتان را مسخره می‌کنند، پرهیز کنید. ارتباط با افرادی که از فرزندتان حمایت می‌کنند و به او اعتماد به نفس می‌دهند، بسیار مفیدتر خواهد بود. با رعایت این اصول و توصیه‌ها، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا استعدادهای خود را شناسایی کرده و در مسیر مناسب برای دستیابی به موفقیت‌های بزرگ گام بردارد.
سنجش تمامی ویژگی ها در استعداد یابی نوجوانان
برای ارزیابی و پرورش استعدادهای نوجوانان، استفاده از بسته‌های سنجش هوش‌های چندگانه یکی از موثرترین روش‌هاست. این بسته‌ها با بهره‌گیری از مصاحبه، مشاهده و آزمون‌های مختلف، به بررسی جامع هشت حوزه مختلف می‌پردازند. هر یک از این حوزه‌ها به صورت تخصصی توانایی‌های مختلف را می‌سنجند:
- هوش کلامی-زبانی: این نوع هوش بر توانایی استفاده از کلمات و زبان متمرکز است. افراد با این هوش مهارت‌های بالایی در گوش دادن، توضیح دادن، تدریس و موارد مشابه دارند.
- هوش منطقی-ریاضی: این هوش شامل توانایی استدلال، منطق و کار با اعداد است. افراد دارای این هوش کنجکاو، پرسشگر و آزمایش‌گر هستند.
- هوش دیداری-فضایی: توانایی تفکر با تصاویر و تصویرسازی ذهنی از ویژگی‌های اصلی افراد با این هوش است. آنها درک عمیقی از پدیده‌های بینایی دارند.
- هوش موسیقیایی: این هوش به توانایی تولید و درک موسیقی و صداهای ریتمیک اشاره دارد. افراد دارای این هوش توجه ویژه‌ای به صداهای اطراف خود دارند.
- هوش بدنی-جنبشی: این هوش شامل توانایی کنترل و تنظیم بدن در حین حرکات سریع و پیچیده است. حس تعادل و هماهنگی دست و چشم از ویژگی‌های بارز این افراد است.
- هوش طبیعت‌گرا: افراد دارای این هوش تمایل به تفکیک صفات گیاهی و جانوری و توجه خاص به طبیعت دارند. نگهداری یا جمع‌آوری نمونه‌های گیاهی و جانوری از علاقه‌مندی‌های آن‌هاست.
- هوش میان‌فردی: این هوش شامل توانایی درک احساسات و اهداف دیگران و علاقه به کارهای گروهی است. افراد با این هوش از بودن در کنار دیگران لذت می‌برند.
- هوش درون‌فردی: این هوش شامل فهم و شناخت عمیق از دید یا نگرش افراد دیگر و درک احساسات و انگیزه‌های آن‌هاست.
علاوه بر شناسایی و پرورش این هوش‌ها، بستر مناسب نیز باید فراهم شود. خانواده نقش اساسی در شکل‌گیری شخصیت، ارزش‌ها و معیارهای فکری دارد که مستقیماً بر سرنوشت و مسیر زندگی فرد تاثیر می‌گذارد. ادراک والدین از توانایی‌های فرزندانشان در شکل‌گیری احساس کارایی و انتظارات موفقیت آنها تاثیر زیادی دارد.
مطالعات مختلف نشان می‌دهند که ارتباط صحیح والدین با فرزندان نقش مهمی در تحولات شناختی و اجتماعی و بروز خلاقیت دارد. با آگاهی و عملکرد مناسب، می‌توانیم به نوجوانان کمک کنیم تا استعدادهایشان را شکوفا کنند و به موفقیت دست یابند، به‌طوری که به اعضای مفید و تاثیرگذار خانواده و جامعه تبدیل شوند.
جمع بندی
در این مطلب از سایت روانشناسی دکتر دولت یاری به بررسی پرورش استعداد نوجوانان پرداختیم. مجموعه روانشناسی کودکان و نوجوانان دکتر دولت یاری بیش از ۱۵ سال در حوزه کودک و نوجوان و خانواده سابقه کاردرمانی دارد. هدف مجموعه روانشناسی کودکان و نوجوانان دکتر دولت یاری از آموزش‌ها استفاده از جدیدترین متدهای روانشناسی واکسیناسیون روان است. جهت دریافت مشاوره برای درمان اختلال رفتاری کودکان با شماره زیر تماس بگیرید:
شماره مطب: 02632738133
آدرس مطب: کرج، چهارراه طالقانی به سمت میدان شهدا، ساختمان پزشکان آراد، طبقه ۷ واحد ۷۰۲
